ZIOŁA I MIESZANKI ZIOŁOWE WSPOMAGAJĄCE ODPORNOŚĆ

Na zmniejszenie odporności wpływa wiele czynników, takich jak zły stan odżywienia organizmu, brak witamin i minerałów, duży poziom stresu, na który narażany jest człowiek każdego dnia. Nie dotyczy to tylko nerwowych sytuacji w pracy czy w szkole, ale też czynników "stresujacych" komórki naszego ciała - stresu oksydacyjnego, wywołanego substancjami toksycznymi, które dostają się do naszego ciała wraz z wdychanym powietrzem, wodą i żywnością. Zioła wpływające na odporność pomogą oczyścić organizm z toksyn. Część z nich zwalcza wolne rodniki, a jeszcze inne dostarczą potrzebnych organizmowi substancji aktywnych. Zioła te wspierają układ immunologiczny oraz ułatwiają walkę z patogenami. Kategoria "Odporność" obejmuje również zioła pomocne w walce z drobnoustrojami i alergiami oraz adaptogeny które optymalizują pracę układu odpornościowego i przywracają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Zioła wspomagające odporność i wzmacniające zdrowie

Zioła na odporność to ceniony na całym świecie sposób na wzmocnienie działania układu odpornościowego, zarówno w medycynie ludowe, jak i współczesnym ziołolecznictwie. W dalekiej przeszłości obszerna wiedza o działaniu ziół przekazywana była z pokolenia na pokolenie i traktowana jako jedyny środek leczniczy pozyskiwany z lasów. W dzisiejszych czasach, dzięki badaniom naukowym, możemy zgłębić wiedzę na temat ziół i ich  wpływu na nasz układ odpornościowy oraz zrozumieć mechanizm działania substancji aktywnych zawartych w roślinach. Suszone zioła dostępne są w sklepach zielarskich oraz zielarniach w postaci suszu lub ekstraktów, tabletek i kapsułek. Poza znanymi, wszystkim amatorom ziół,  echinaceą, czosnkiem czy żeń-szeniem, warto zwrócić uwagę także na inne surowce zielarskie: owoc dzikiej róży, owoc bzu czarnego, liście pokrzywy, korzeń maca, a także ziele jeżówki purpurowej. Każdy z nich ma charakterystyczne dla gatunku właściwości, które korzystnie wpływają na odporność człowieka. 

Substancje fitoaktywne zawarte w ziołach, które wspomagają odporność

Zioła zawierają charakterystyczne dla siebie różnorodne substancje fitoaktywne. To one wykazują właściwości lecznicze i zdrowotne. Należą do nich między innymi:  flawonoidy, takie jak kwercetyna obezna w wielu surowcach zielarskich np. w cebuli, owocach cytrusowych i czarnym bzie. Substancja ta ma silne właściwości antyoksydacyjne, które wpływają na hamowanie degradacji komórek przez wolne rodniki i wspomagają procesy obronne organizmu. Inny związki: alkaloidy do których należy m.in. berberyna zawarta w owocach berberysu i gorzkniku kanadyjskim , wykazują zdolność do hamowania wzrostu wirusów i bakterii, dzięki czemu związki te są przydatne w leczeniu infekcji. Inne związki aktywne – saponiny, obecne w korzeniu lukrecji i żeń-szenia, nasiona kozieradki, owocach kasztanowca i zielu lucerny stymulują  odpowiedź immunologiczną poprzez wzrost aktywności limfocytów T oraz makrofagów, czyli kluczowych komórek układu odpornościowego. Mimo, że grzyby nie są roślinnymi surowcami zielarskimi, to warto wspomnieć również o nich. Zawierają ważne dla zdrowia człowieka składniki, którymi są polisacharydy np. beta-glukany. Obecny w grzybach reishi i maitake, przyczynia się do wzrostu, które pobudzają produkcję białych krwinek, wspomagając tym samy organizm w walce z patogenami.

Wpływ jeżówki, czosnku i imbiru na układ odpornościowy człowieka

W zależności od zawartych w ziołach substancji fitoaktywnych, wykazują one różny wpływ na układ odpornościowy człowieka. Przykładowo, w korzeniu imbiru znajduje się gingerol o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym. Korzeń żeń-szenia zawiera ginsenozydy, wpływają na zwiększenie liczby limfocytów oraz makrofagów, co w rezultacie poprawia ogólną odporność organizmu Bardzo znana ze swoich właściwości wspomagających odporność Echinacea czyli ziele jeżówki purpurowej ma w składzie kwas cykoriowy i polisacharydy, stymulujące syntezę interferonów czyli białek odpowiedzialnych za zwalczanie wirusów. Allicyna znajdująca się w czosnku wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe i jest przydatna do zwalczania infekcji. Natomiast kłącze kurkumy bogate jest w kurkuminę, która ma silne działanie przeciwzapalne. Nadmierne stany zapalne występujące w organizmie, osłabiają prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego.

Typowe zioła na odporność: dzika róża i czarny bez

Poza ziołami na odporność, zawierającymi charakterystyczne i unikalne substancje czynne, możemy wyróżnić również takie, w których składzie znajdziemy popularne w świecie roślin fitoskładniki. Należy do nich m.in. witamina C, znajdująca się w wielu owocach i warzywach. Godnym reprezentantem będzie owoc dzikiej róża, a dokładnie owocowa skórka dzikiej róży, zawierająca witaminę C w dużej ilości. Witamina ta jest kluczowym składnikiem do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Natomiast bogaty w antocyjany i flawonoidy jest owoc czarnego bzu. Substancje te wykazują silne działanie antyoksydacyjne. Pozostałe witaminy i minerały, również grają istotną rolę do zachowania prawidłowej pracy układu odpornościowego. Możemy je spotkać miedzy innymi w zielu skrzypu czy liściach pokrzywy. Dodatkowo zioła te wspomagają detoksykację organizmu. Mniej znanymi ziołami są korzeń maca czy liście aloesu. Korzeń maca jest bogata w sterole roślinne, a aloes  polisacharydy: głównie acemannan, które wykazują właściwości immunomodulujące Wspomniane wcześniej ziele jeżówki purpurowej mieści w składzie również alkilamidy, o działaniu  antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym.

Stosowanie różnorodnych ziół może stanowić elementy profilaktyki zdrowotnej. Jednak przed rozpoczęciem przygody z ziołolecznictwem, należy upewnić się jakie gatunki nam będą służyć, a jakie mogą zaszkodzić oraz czy nie wykazują interakcji z zażywanymi przez nas lekami.

 Bibliografia:

• A. Ożarowski, W. Jaroniewski Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawnictw Związków Zawodowych, Warszawa, 1987
• Lamer-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.
• Dymarska, A. Grochowalska, H. Krauss, Z. Chęcińska-Maciejewska, Naturalne modyfikatory odpowiedzi immunologicznej.,  Probl. Hig. Epidemiol. 2016, 97(4): 297-307
• Bone, K., Mills, S. Principles and Practice of Phytotherapy: Modern Herbal Medicine. Edinburgh: Churchill Livingstone. 2013