ZIOŁA MOCZOPĘDNE - GATUNKI ZIÓŁ, ZASTOSOWANIE I PRZECIWSKAZANIA

Zioła moczopędne to np. pokrzywa, skrzyp, mniszek i jałowiec. Są to tzw. diuretyki czyli zioła (mogą być to również leki), które zwiększają diurezę, czyli objętość wydalanego moczu. Pomagają one usunąć nadmiar wody z organizmu, występujący przy obrzękach, nadciśnieniu czy niewydolności serca oraz w celu detoksykacji organizmu.

Najpopularniejsze zioła moczopędne

Najpopularniejsze zioła moczopędne występujące w Polsce to pokrzywa, skrzyp polny, mniszek lekarski, liść brzoza brodawkowata, jałowiec, czarny bez. Na świecie znane i stosowane są też inne gatunki roślin nasilających działanie moczopędne są m.in perełkowiec japoński oraz ortosyfon groniasty, błyskotka japońska i cytryniec chiński.

Jak działają zioła i herbatki moczopędne na organizm i układ moczowy?

Diureza to, według Słownika Języka Polskiego, wydzielanie moczu zachodzące w nerce. Surowce roślinne nasilające diurezę zawierają związki chemiczne, które przyczyniają się do stymulowania produkcji moczu. Do najważniejszych należą flawonoidy, saponiny, alkaloidy, garbniki oraz olejki eteryczne. Te związki zwiększają przepływ krwi przez nerki, co skutkuje zwiększoną produkcją moczu. Diuretyki roślinne pomagają w usuwaniu nadmiaru wody, soli mineralnych oraz oczyszczaniu organizmu z toksyn, co przyczynia się do redukcji obrzęków i poprawy funkcji nerek. Pomagają również w usuwaniu drobnoustrojów z układu moczowego, co jest korzystne przy leczeniu infekcji oraz stanach zapalnych dróg moczowych.

Zioła o działaniu diuretycznym mają także wpływ na inne układy organizmu. Mogą korzystnie wpływać na proces odchudzania poprzez usuwanie nadmiaru wody i zbędnych produktów przemiany materii, a także poprawiać funkcje metaboliczne. Działanie diuretyczne pomaga również w zmniejszeniu ciśnienia krwi, co korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.

Zioła moczopędne możemy podzielić na 3 grupy w zależności od siły ich działania:

Zioła o działaniu łagodnym: skrzyp i zielona herbata

Łagodnie działające zioła to np. ziele skrzypu i liście zielonej herbaty. To działanie jest bardzo delikatne i można wykorzystać je na co dzień, by wspomagać pracę nerek i układu moczowego.

Herbata zielona (Camellia sinensis)

Herbata zielona, a także i czarna, wykazuje działanie łagodnie moczopędne. Zawiera kofeinę, która wpływa na zwiększenie przepływu krwi przez nerki, co prowadzi do zwiększenia produkcji moczu. Herbata jest często stosowana w celach detoksykacyjnych oraz w redukcji łagodnych obrzęków.

Skrzyp polny (Equisetum arvense)

Ziele skrzypu polnego jest bogate w krzemionkę i flawonoidy, które wpływają na produkcję moczu. Skrzyp bywa stosowany na obrzęknięte kończyny w oraz infekcji dróg moczowych. Zmniejsza ryzyko powstawania kamicy moczowej. Dodatkowo można go stosować by wzmocnić włosy i paznokcie.

Wrzos pospolity (Calluna vulgaris)

Wrzos pospolity to kolejne z propozycji ziołowych diuretyków. Swoje działanie zawdzięcza zawartej w zielu arbutynie o działaniu moczopędnym, a także przeciwbakteryjnym. Wrzos wspomaga leczenie chorób układu moczowego, a także schorzeń reumatycznych.

Zioła o działaniu umiarkowanym - pokrzywa

Pokrzywa (Urtica dioica)

Jest jednym z najpopularniejszych ziół, wykazujących moczopędne działanie, w Polsce. Liść pokrzywy zawiera flawonoidy, witaminy i minerały, które intensyfikują produkcję moczu i pomagają w usuwaniu toksyn z organizmu. Ziołolecznictwo poleca ją do stosowania w celu łagodzenia obrzęków np. nóg, infekcji układu moczowego, a także jako środek wspomagający w leczeniu anemii.

Liść brzozy (Betula pendula)

Podobnie jak pokrzywa znana jest ze swoich właściwości diuretycznych i oczyszczających. Liść brzozy zawiera flawonoidy, które stymulują produkcję moczu i pomagają w usuwaniu nadmiaru wody oraz toksyn z organizmu.

Owoce czarnego bzu (Sambucus nigra)

Działają przeciwobrzękowo, diuretyczne, przeczyszczająco i przeciwzapalnie. Są bogate w witaminy, antyoksydanty i sole mineralne, co przyczynia się do ogólnej poprawy zdrowia. Owoce czarnego bzu stosowane są infekcji układu moczowego oraz jako środek wspomagający oczyszczanie organizmu.

Ziele rdestu ptasiego (Polygonum aviculare)

Ziele rdestu ptasiego poza flawonoidami zawiera również saponiny, które działają przeciwzapalnie i moczopędnie. Ziele rdestu ptasiego stosowane jest w kamicy nerkowej, infekcji pęcherza oraz w reumatyzmie w celu oczyszczenia organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii.

Chaber bławatek (Centaurea cyanus)

Chaber bławatek to zioło zakwitające na piękny, niebieski kolor. Kwiat chabra bławatka zawiera antocyjany i flawonoidy o działaniu antyoksydacyjnym oraz moczopędnym i przeciwzapalnym. Ziołolecznictwo zaleca do na obrzęknięte kończyny, w chorobach układu moczowego oraz jako środek oczyszczający organizm ze zbędnych metabolitów.

Zioła o działaniu najsilniejszym - ziele nawłoci

Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)

Popularny mniszek lekarski to zioło o dość silnym działaniu moczopędnym. Zawarta w nim taraksacyna, stymuluje wydzielanie moczu. Korzeń mniszka, a także ziele wykorzystywane jest jako zioło moczopędne, oczyszczające organizm oraz żółciopędne. Mniszka stosuje się m.in w celu zredukowania obrzęków oraz stymulowania pracy wątroby.

Perełkowiec japoński (Sophora japonica)

Perełkowiec japoński mimo, że nie działa bezpośrednio moczopędnie, to często można go spotkać w mieszanka ziołowych. To z powodu zawartej w nim rutyny, która wzmacnia naczynia krwionośne. Dzięki temu są one bardziej wytrzymałe i mniej narażone na wysięki, które powodują występowanie obrzęków tkanek.

Jałowiec pospolity (Juniperus communis)

Jałowiec pospolity to popularna przyprawa o intensywnym zapachu. Za ten zapach odpowiedzialne są olejki eteryczne zawarte w owocach jałowca. To właśnie one wykazuje właściwościowości diuretyczne oraz przeciwzapalne. Podobnie jak inne "herbaty moczopędne" jałowiec wspomaga łagodzenie obrzęków i infekcji układu moczowego. To także środek detoksykujący organizm.

Nawłoć pospolita (Solidago virgaurea)

Ziele nawłoci pospolitej wpływa na ilość wydalanego moczu, dzięki obecności flawonoidów i saponin. Przetwory z ziela nawłoci stanowią stanowią wsparcie w infekcji układu moczowego oraz zapobiegają powstawaniu kamieni w nerkach.

Napar z ziół sypanych, saszetki, kapsułki - jak stosować zioła moczopędne

Zioła moczopędne pobudzają wydzielanie moczu oraz pomagają wypłukiwać wraz z moczem zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii. Są powszechnie stosowanym środkiem diuretycznym. Tradycyjna forma, jaką możemy spotkać to postać ziół - suszu ziołowego i saszetek do zaparzania. Wystarczy zalać wrzątkiem jedną łyżeczkę lub odpowiednią ilość suszonych ziół gorącą wodą i pozostawić do zaparzenia na 10-15 minut. Następnie wypić. Podczas kuracji ziołowych zazwyczaj stosuje się 1-4 filiżanki herbaty ziołowej na dzień. Zioła i susze ziołowe można znaleźć w sklepach zielarskich. Inną pochuchaną formą ziół to ich ekstrakty w tabletkach i kapsułkach, najczęściej dostępne w aptekach. Ekstrakty z ziół dodawane są także do gotowych napojów o specjalnym przeznaczeniu np. napoje oczyszczające lub wspomagające odchudzanie, wpływających korzystnie na metabolizm.

Poznaj także ZIOŁA NA ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

Przeciwskazania do stosowania ziół i ziołowych leków moczopędnych

Mimo, że na rynku dostępnych jest mnóstwo preparatów ziołowych, ziołowych herbatek, suplementów diety o działaniu moczopędnym, to warto jednak pamiętać nie powinny być stosowane w nadmiarze. Nie mogą zastąpić prawidłowej diety i zdrowego stylu życia. Zioła moczopędne nie powinny być spożywane przez dzieci i kobiety w ciąży, ze względu na ryzyko odwodnienia oraz zaburzenia gospodarki elektrolitami czy wapniem.

Zioła o właściwościach moczopędnych mogą wchodzić w interakcje z farmaceutykami. Do tej grupy należą zawłaszcza diuretyki syntetyczne - leki odwadniające, leki na nadciśnienie i preparaty kardiologiczne. Dlatego ważne, aby sprawdzić, przed rozpoczęciem kuracji ziołowej, czy nie zażywamy leków z tych grup.

Podczas stosowania kuracji ziołowych należy zadbać o odpowiednią podaż płynów, gdyż zioła moczopędne zwiększają ich wydalanie z organizmu.

Stosowanie kuracji zielarskich należy skonsultować ze specjalistą. Osoby zażywające leki lub chore, kobiety w ciąży i w trakcie karmienia piersią oraz dzieci powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem opisanych ziół

Bibliografia:

Ożarowski, A. (1980). Ziołolecznictwo. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Strzelecka, H., & Kowalski, J. (2000). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kowal-Gierczak B., Lamer-Zarawska E., Niedworok J. (2012). Fitoterapia i leki roślinne PZWL Wydawnictwo Lekarskie
Lutomski, J. Hasik Fitoterapia w urologii; Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 8-12
Duke, J. A. (2002). Handbook of Medicinal Herbs. CRC Press.

Autor artykułu:

Autor artykułu Beata Widlińska-Wojtasik Zielnik Jagi mgr inż. Beata Widlińska-Wojtasik

Absolwentka Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie na kierunku Żywienie Człowieka, dietetyk z wieloletnim stażem oraz technik farmaceutyczny
Opinie i porady autora z zakresu zdrowego odżywiania i fitoterapii: