ADAPTOGENY NA STRES I ZMĘCZENIE - WSPARCIE NATURY DLA RÓWNOWAGI ORGANIZMU

Adaptogeny to zioła, które wspomagają układ odpornościowy. Sytuacje stresowe, długotrwałe przemęczenie psychiczne i fizyczne, napięcie, brak kojącego, efektywnego snu, mogą wywrzeć zauważalny wpływ na naszym zdrowiu. Adaptogeny dodają nam  witalności, energii i sił do dalszej „walki”. Optymalizują pracę układu odpornościowego i przywracają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Mówiąc w skrócie, adaptogeny adaptują nas do danej stresowej sytuacji.

Wraz z postępem technologii zmienia się tempa życia ludzi. Każdy za czymś goni, bierze na siebie coraz więcej obowiązków. Wraz z tym sposobem życia wzrasta w nas poczucie stresu, zmęczenie fizyczne i psychiczne, a nawet poczucie lęku i napięcie. W odpowiedzi na te negatywne emocje możemy sięgnąć po adaptogeny – pochodzące z natury środki, łagodzące wspomniane poczucie dyskomfortu, takie jak żeń-szeń, rózeniec górski czy ashwaghanda. Poznajcie adaptogeny – zioła, które pomagają w walce ze stresem.

Czym są adaptogeny? 

Adaptogeny to substancje pochodzenia naturalnego, występujące w roślinach i grzybach, które wspomagają organizm w adaptowaniu się do stresowej sytuacji lub zmiennych warunków środowiskowych. Pojęcie to zostało wprowadzone do nauki przez radzieckich uczonych w latach 40-50 ubiegłego wieku. Poszukiwali oni naturalnych substancji, które miały wzmacniać żołnierzy na froncie. Podczas analizy ziół i roślin stosowanych w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej, badacze odkryli niektóre z dzisiaj znanych adaptogenów, m.in: żeń-szeń i różeniec górski. To co charakteryzuje te rośliny to działanie długofalowe i delikatniejsze niż w przypadku syntetycznych leków. Wzmacniają one siły obronne organizmu, doprowadzając do stanu naturalnej równowagi. Rośliny adaptogenne nie należą do toksycznych. Nie są także stymulantami. Raczej „dostosowują” swoje działanie do potrzeb organizmu. Mogą spowodować zwiększenie energii, a także uspokoić pobudzony np. silnym stresem, lękiem organizm. Ich działanie polega na doprowadzeniu organizmu do naturalnego stanu homeostazy. Dzięki temu są one bezpieczne, nie powodują uzależnienia i destrukcyjnego działania na zdrowie.

Jak działają adaptogeny? Mechanizm działania adaptogenów

Adaptogeny wykazują wielokierunkowe działanie, wspomagając organizm do adaptacji na stres i ogólną poprawę funkcjonowania. Jednak ogólny mechanizm ich działania polega na regulowaniu osi HPA, która ma wpływ na wiele szlaków metabolicznych oraz jest związana z poziomem kortyzolu i odpowiedzialna jest za reakcje organizmu na stres. Kortyzol w nadmiarze może działać na człowieka destrukcyjnie, zarówno pod względem psychicznym jak i fizycznym. Prowadzi do osłabienia odporności, problemów ze snem i regeneracją oraz kłopotów z pamięcią i skupieniem się. Dzięki pozytywnemu wpływowi charakterystycznych substancji aktywnych zawartych w adaptogenach, organizm lepiej radzi sobie ze stresem, w wyniku czego zachowuje naturalną równowagę w gospodarce kortyzolem. Mała, kontrolowana ilość tego hormonu działa na nas motywująco i jest fizjologicznym i pozytywnym stanem. Adaptogeny mogą również stymulować układ nerwowy, wpływać na poprawę nastroju, poprawiać funkcje poznawcze oraz redukować stany lękowe.

Najpopularniejsze adaptogeny roślinne, na zmęczenie i odporność na stres

W Internecie oraz w aptekach i sklepach zielarskich spotkać się można z szeroka gamą różnych rodzajów adaptogenów, pochodzących z całego świata. Jest jednak kilka gatunków, dokładnie poznanych, o szczególnych, charakterystycznych, holistycznych właściwościach. Są nimi:

Żeń-szeń

Żeń-szeń (Panax ginseng) jest to jeden z najpopularniejszych gatunków adaptogenu. Wywodzi się z medycyny chińskiej. Korzeń żeń-szenia znany jest ze swoich właściwości wzmacniających, zwiększających energię, witalność oraz na potencję. Wpływających na poprawę pamięci i koncentracji, a także poprawę nastroju i łagodzeniu stresu.  

Ashwagandha

Ashwagandha (Withania somnifera) – również popularna na całym świecie roślina posiadająca właściwości adaptogenne. Stosowana od dziesiątek lat w medycynie ajurwedyjskiej. Korzeń ashwaghandy ma działanie tonizujące, relaksujące, uspokajające. Wspomaga redukcję kortyzolu w ludzkim ciele. Korzystnie wpływa na poprawę snu oraz wzmacnia odporność organizmu człowieka.

Różeniec górski

Różeniec górski (Rhodiola rosea) – znany jest z korzystnego wpływu na wytrzymałość fizyczną i psychiczną. Zmniejsza uczucie zmęczenia oraz poprawa koncentracje. Był stosowany u żołnierzy, w celu poprawy ich odporności na niesprzyjające warunki zewnętrzne i czynniki stresogenne oraz kondycję psychiczną. Korzeń różeńca górskiego Ma korzystny wpływ na organizm narażony na duży i długotrwały stres oraz wysiłek fizyczny.

Wąkrotka azjatycka (gotu kola)

Wąkrotka azjatycka (Gotu kola) – gotu kola to surowiec roślinny pochodzący z Azji, wspiera funkcje poznawcze człowieka. Adaptogen ten wspomaga układ nerwowy u łagodzi stres. Ma właściwości przeciwzapalne i wysoki potencjał antyoksydacyjny, dzięki któremu spowalnia neutralizuje wolne rodniki i procesy starzenia się organizmu.  .

Maca

Maca (Lepidium meyenii) – to gatunek rośliny pochodzącej z gór Andów. Popularna jest ze względu na swoje właściwości zwiększające wytrzymałość, dodające energii, a także korzystnie działające na libido. Korzeń maca jest warty polecenia również pod względem składu chemicznego, bowiem bogata jest w witaminy, minerały oraz aminokwasy.

Czy każdy może przyjmować adaptogen? Przeciwskazania

Adaptogeny są coraz częściej wybierane jako wsparcie odporności na stres dnia codziennego. Warto sięgnąć po naturalne składniki w stanach nadmiernej nerwowości, depresyjnych czy zaburzeń snu lub po prostu kiedy potrzebujemy zwiększyć wytrzymałość fizyczną i psychiczną swojego organizmu, a także poprawić funkcje kognitywne i umiejętność skupienia się. Mimo, że według wielu badań naukowych adaptogeny należą do bezpiecznych i dobrze tolerowanych, to nie zastępują leczenia farmakologicznego, jeśli takie jest niezbędne i zlecone przez lekarza. Należy zachować ostrożność w suplementacji tymi substancjami jeśli występuje:

• nadwrażliwość na składniki występujące w roślinach adaptogennych
• stosowanie leków wpływających na poziom hormonów np. kortykosteroidy
• choroby autoimmunologiczne i układu odpornościowego oraz problemy z cieśnieniem krwi
• ciąża i karmienie piersią

Przed rozpoczęciem stosowania adaptogenów lub innych kuracji ziołowej lub należy skonsultować się z lekarzem oraz osobą zajmującą się ziołolecznictwem. 

Herbatka ziołowa czy kapsułka - dostępne na rynku postaci i rodzaje adaptogenów

Adaptogeny ze względu na swoje właściwości prozdrowotne, pojawiają się na rynku jak przysłowiowe grzyby po deszczu. Producenci dostosowują formę tych substancji do wymagań potencjalnych klientów. Możemy je spotkać w najbardziej tradycyjnej formie tzn. suszonych ziół, herbatek ziołowych, suszu roślinnego lub grzybowego. Służą one do zaparzania w gorącej wodzie i spożywania w postaci naparu, odwaru lub jako dodatku do posiłku np. w formie mielonych ziół. Łatwiejszą opcją przyjmowania adaptogenów są suplementy diety w postaci kapsułek i tabletek, które szybko można połknąć. Jednak ze względu na nieregulowany status suplementów diety w naszym kraju, korzystając z suszonych ziół mamy większą pewność co zażywamy. Adaptgeny spotkać możemy w postaci alkoholowej ziołowej nalewki. Z jakiejkolwiek postaci ziół skorzystamy, należy wybierać produkty o wysokiej jakości, a przede wszystkim dopasowane pod kontem naszych potrzeb. pod względem gatunku i dawkowania.

Bibliografia:

1. Ożarowski, A. (1980). Ziołolecznictwo. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
2. Strzelecka, H., & Kowalski, J. (2000). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Kowal-Gierczak B.,  Lamer-Zarawska E., Niedworok J. (2012). Fitoterapia i leki roślinne PZWL Wydawnictwo Lekarski
4. D. Winston, S. Maimes,  (2007). Adaptogens: Herbs for Strength, Stamina, and Stress Relief. Vermont: Healing Arts Press.
5. A. Panossian, G. Wikman, (2010). "Pharmacology of adaptogens in the context of their effects on the neuroendocrine system and central nervous system". Current Clinical Pharmacology, 5(3), 198-219.